Được xếp vào top 50 quà tặng Việt Nam, món ăn đặc sản mứt hạt bàng Côn Đảo, Bà Rịa – Vũng Tàu được nhiều người yêu thích. Đây là món ăn hấp dẫn mà ai đến tham quan cũng đều mua về làm quà.
1. Nguồn gốc của mứt hạt bàng
Mứt bàng hay mứt hạt bàng là một món ăn đặc sản Côn Đảo, Việt Nam, mứt Bàng được làm từ nguyên liệu là hạt bàng với phương pháp rang. Có hai loại mứt hạt bàng là mứt hạt bàng vị ngọt và vị mặn. Gọi là mứt nhưng thật sự đó là hạt bàng rang muối hoặc với đường như đậu phộng rang muối hay rang đường. Mứt bàng là một món quà đặc sản mang đậm dấu ấn Côn Đảo.
Bất cứ du khách nào đến Côn Đảo cũng bắt gặp một loài cây là biểu tượng của đảo, là hình ảnh phản ánh một thời đau thương của người Việt Nam đã từng bị giam giữ tại nhà tù đôc ác nhất Đông Dương, nhà tù Côn Đảo. Cây bàng, loài cây quen thuộc với người Hà Nội như một khúc nhạc dịu êm với những tán lá đỏ rợm bóng khắp đường phố cổ một buổi chiều thu, thì nay, trên mảnh đất đau thương một thời này, nhìn thấy cây bàng, người ta lại nghĩ tới dáng người hiên ngang của những người anh hùng kiên trung.
Người ta kể rằng cây bàng là loài cây thân thương với bất cứ ai ở đây, kể cả những tù nhân chính trị xưa. Cây bàng gắn liền với cuộc sống của những người tù bị lưu đày ở vùng đất Côn Đảo. Vào những mùa đông giá rét, hay mùa hè oi bức, những chiếc lá bàng rụng được tù nhân lượm về cất giấu, lót trên nền đá của trại giam để nằm, mong chống chọi với thời tiết khắc nghiệt.
Quả bàng và cả những chiếc lá bàng non có lúc được dùng lót dạ qua ngày. Lá bàng còn được dùng thay giấy để viết thông tin liên lạc giữa những bạn tù hay chép những vần thơ của họ. Mùa cây bàng thay lá được những người tù ghi dấu tháng năm trôi qua chốn địa ngục trần gian giữa biển khơi.
Nghe câu chuyện về những cây bàng sẽ làm du khách có cái nhìn khác hơn về một loài cây quen thuộc. Và đặc biệt, kỉ niệm về chuyến đi Côn Đảo này sẽ thực sự ấn tượng với món quà đặc sản nơi đây – mứt hạt bàng.
2. Giới thiệu về mứt hạt bàng
Mứt hạt bàng có hai loại, mặn và ngọt, được rang với muối hay với đường.
Loại rang với đường thì rất ngọt và không còn giữ được vị gốc của hạt bàng. Hạt bàng rang muối nhìn mập mạp, vỏ hơi thâm nâu; khi cắn một miếng, sẽ thấy được các lớp màu trắng ngà của hạt bàng xếp cuộn khít vào nhau, rất đều đặn.
Bàng ở Côn Đảo là loại cây rừng, lá và quả thật to. Quả bàng chín nhiều nhất là vào mùa hè, tầm tháng 7, tháng 8. Gió thổi, dơi ăn, quả bàng rụng đầy trên đường. Có hôm sắp bão, gió lớn, quả bàng rụng la liệt, người dân trên đảo mạnh ai nấy đổ xô đi lượm. Người dân Côn Đảo “thu hoạch” quả bàng đem phơi cho dốt vỏ, rồi trong những lúc rỗi việc nhà, đem ra chẻ lấy hạt, rồi rang sao cho khéo léo để có những sản phẩm thơm ngon bán cho người dân địa phương và du khách. Hạt bàng mới tách ra có màu nâu giống như màu gỗ được đánh vẹc-ni. Ngồi mất vài tiếng đồng hồ, có khi vừa chẻ vừa tách chỉ được chừng vài trăm gram hạt. Sau đó đem rang muối hoặc rang đường tùy ý.
Quả bàng chín rộ vào mùa hè, tầm tháng 7, tháng 8. Giá bán mứt hạt bàng khá cao, 45.000 đồng một lọ ngọt chừng 200 gam và 55.000 đồng cho lọ mặn cùng trọng lượng.
Vào lúc trái mùa, thời tiết khắc nghiệt, mứt hạt bàng có khi lên đến 500.000 đồng – 600.000/kg, vẫn không có đủ bán cho du khách.
Mứt hạt bàng đem lại hiệu quả kinh tế khá cao nên khi tới bất cứ địa điểm du lịch nào của Côn Đảo, du khách cũng có thể dễ dàng mua được mấy gói mứt bàng về làm quà sau chuyến đi.
3. Cách làm mứt hạt bàng
Mứt hạt bàng được chế biến từ loại bàng Côn Đảo, đây là loại cây rừng, lá và quả khá lớn. Quả bàng chín nhiều nhất là vào mùa hè, khoảng tháng 7, tháng 8.
Công đoạn chế biến chỉ là phơi khô, dùng dao chẻ từng quả một lấy nhân ra, rồi rang sao cho khéo léo để có những sản phẩm thơm ngon bán cho người dân địa phương và du khách tuy nhiên cũng rất công phu, phơi khô chừng bốn năm nắng rồi dùng dao đập vỏ tách lấy hạt. Mất vài giờ đồng hồ vừa chẻ vừa vừa tách trái bàng, dùng tăm khều lấy hạt ra cũng chỉ được vài trăm gam hạt. Sau đó đem rang lên cho khéo để có được những hạt bàng mập mạp đều nhau.
